İnsan Hakları İzleme Örgütü, Avrupa Birliği’nin (AB) ve İngiltere’nin, Sincan Uygur Özerk Bölgesi Valisi Erkin Tuniyaz ile görüşme projesine sert eleştiriler yöneltti.

Yapılan açıklamada, “AB ve İngiltere, Çin’in işlediği zulmü aklamasına izin veren üst düzey Sincan yetkilileriyle toplantı yapmaktan vazgeçmeli.” dendi.

Sincan Valisi Erkin Tuniyaz’a ABD’nin yaptırım uyguladığı kaydedilen açıklamada, “Görüşme yapma yerine Brüksel ve Londra’nın Sincan’daki insanlığa karşı suçlardaki rolleri nedeniyle Erkin Tuniyaz ve diğer üst düzey Çinli yetkilileri soruşturması ve yaptırım uygulaması” gerektiği savunuldu.

AB Protokol Şefi Peter Stano, Çin’in, Sincan Valisi’nin başkanlık ettiği bir heyetin şubat ayında Brüksel’i ziyaret edeceği konusunda kendilerini bilgilendirdiğini açıkladı.

Çin tarafının talebi üzerine AB-Çin ilişkileri ve insan haklarından sorumlu yetkililerle toplantılar düzenleneceğini belirten Stano, “Bu görüşmeleri, AB’nin Sincan’daki insan hakları durumuna ilişkin uzun süredir devam eden endişelerini doğrudan iletmek için biz bir fırsat olarak görüyoruz.” dedi.

İngiltere hükümeti yaptığı açıklamada, Sincan Valisi Erkin Tuniyaz ile yapacak görüşmeyi teyit etti. AFP, İngiltere’de bir grup parlamenterin bu ziyareti eleştirdiğini aktardı.

Sincan’daki insan hakları ihlallerine ilişkin iddialar

Çin, son yıllarda Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türkleri ve diğer azınlık mensuplarını hedef alan sistematik hak ihlallerine ilişkin iddialar nedeniyle uluslararası kamuoyunda eleştirilere hedef oluyor.

BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, 1 Eylül 2022’de Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki insan hakları ihlallerine dair rapor yayımlanmıştı.

Sincan’da yaşayan kişilerle yapılan mülakatların da yer aldığı 48 sayfalık raporda, keyfi gözaltına alınmalar, terör ve aşırıcılıkla mücadele adı altında ciddi insan hakları ihlalleri, yeniden eğitim kamplarında tutulanlara yönelik endişe verici işkence, kötü muamele ve zorunlu tıbbi tedavi gibi uygulamalara ilişkin güvenilir raporlar bulunduğu belirtilmişti.

Çin’in iki farklı sistem kullandığına işaret edilen raporda, bunlardan birinde, mesleki beceri eğitim ve öğretim için azınlıkların alıkonulduğu ve akabinde işe yerleştirildiği belirtildi.

Zorla çalıştırma

Öte yandan çok sayıda Uygur Türkü’nün bölgedeki fabrikalarda zorla çalıştırıldığı iddia edilmiş, Sincan’daki bazı işletmeler, “zorla çalıştırma” yoluyla üretim yapıldığı iddialarının hedefi olmuştu.

ABD Kongresi, Aralık 2021’de Çin’in Uygur Özerk Bölgesi’nde Uygur Türkleri ile diğer etnik ve dini azınlıkların zorla çalıştırılması yoluyla ürettiği malların ABD’ye ithalatının yasaklanmasını öngören yasayı kabul etmişti.

Pekin yönetimi sözcüleri ise zorla çalıştırma iddialarını “Çin karşıtı güçler tarafından uydurulmuş yalanlar” olarak nitelemiş; ülkedeki insan hakları durumunun gerçeğe aykırı olarak karalanmaya çalışıldığını savunmuştu.