Rabia Kadir

1947 yılında Doğu Türkistan’da doğdu. Fakir bir çocukluk dönemi yaşadı. Çamaşırcı olarak girdiği iş hayatına, süpermarket kurarak devam etti. Artan iş imkanları üzerine, işçi ihtiyacını, Uygur Türklerini işe alarak karşıladı. İşçilerine eğitim verdi. Urumçi’de, Müslüman kadınları iş hayatına kazandırmak için, ‘Bin Ana Projesi’ni yürüttü. Çin yönetimi, azınlıklar arasından çıkan, ‘en başarılı kadın’ diye onu örnek gösterdi. 1995-1997 yıllarında Çin yönetimine danışmanlık yaptı. BM’nin 4. Dünya Kadınlar Konferansında görev aldı. Uygur kadınlarının kendi işlerini kurmasını destekleyen bir yardım kampanyasını yönetti. Forbes dergisi, 1994’te ülkenin en zengin 10 kişisi arasında onu da saydı.

Eşi Sıddık Ruzi, 1996’da ABD’ye sığındı ve Doğu Türkistan’ın bağımsızlığı için çalışmaya başladı. Bu sırada Rabia Kader, siyasete atılmak istedi. Kocasının ABD’de yaptığı açıklamalar yüzünden engellendi. Eşine gazete göndermesini, ‘ulusal güvenliği tehlikeye atma suçu’ saydı. ABD delegeleriyle görüştüğü için, ulusal ayrımcı hareketle bağlantısı olduğu gerekçesiyle Ağustos 1999’da gözaltına alındı. Mart 2000’de sekiz yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Tutuklanmadan önce, Uygur kadınlarının, kendi işlerini kurmasını destekleyen bir yardım kampanyasında çalışıyordu. Aynı zamanda ülkenin en zengin kadını olarak biliniyordu. 6 yıl hapis yattı. Uluslararası Af Örgütü başta olmak üzere, birçok insan hakları kuruluşu tarafından desteklendi. ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice’ın, Pekin ziyareti öncesinde, serbest bırakıldı. Rabia Kadir, hapisten çıktıktan sonra Washington’a gitti.

Burada sürgün hayatı yaşamaya başladı. İşgalci Çin devleti onu, bir numaralı devlet düşmanı ilan etti. 2004 yılında, Norveç tarafından ‘Rafto Barış Ödülü’, kendisine verildi. 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010 ve 2011 yılında Nobel Barış ödülüne aday gösterildi. Aynı yıl, Dünya Uygur Konferansı başkanı oldu. 2 kez evlendi. 11 çocuk annesi. Halen ABD’nin Virginia eyaleti Fairfax kentinde yaşıyor ve Dünya Uygur Kurultayı Genel başkanlık vazifesini yürütüyor.

[vsw id=”8asMUj9Bk-Y” source=”youtube” width=”497″ height=”309″ autoplay=”no”]