Çin’de ömür boyu hapse mahkum edilen ve 2014 yılından bu yana hapiste olan Uygur Türkü akademisyen aktivist Prof. Dr. İlham Tohti, Uygurların Mandela’sı olarak tanınıyor. İlham Tohti, bugün 53. yaş gününü kutluyor. İlham Tohti İnisiyatif Hareketi tarafından farkındalık çağrısı yapıldı.

Çin’in Doğu Türkistan’daki baskıcı ve totaliter politikalarına karşı çıktığı için hapse atılan İlham Tohti’yi dünya kamuoyu hiçbir zaman unutmadı. Tohti, geçen dokuz seneden beri 10’dan fazla uluslararası insan hakları ve hürriyet ödülüyle takdir edildi. O, 2019 yılından bu yana her sene Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilmektedir. İlham Tohti İnisiyatif Hareketi, 2014’ten beri Çin rejimi tarafından hapiste tutulan Uygur Türkü aydını Prof. Dr. İlham Tohti’nin 53’üncü doğum günü için farkındalık çağrısı yaptı.

Yapılan açıklamada, “İlham Tohti İnisiyatif Hareketi olarak, Çin rejimi tarafından 2014’te müebbet hapse mahkum edilen Uygur lideri Prof. Dr. İlham Tohti’nin 53’üncü yaş gününü derin hüzün, kaygı ve üzüntüyle kaydediyoruz. Çünkü o, halkının özgürlüğü ve temel hakları için hayatını, ailesini, mal-mülkünü, mevkisini ve hatta hayatını feda etmiştir” ifadelerine yer verildi.

Ayrıca “Bu sene biz Uygur halkının cesaretli, fedakar ve ufku geniş lideri İlham Tohti’nin doğum gününü dünya çapındaki onu tanıyan, kendisiyle bizzat görüşen, takdir eden parlamenterler, ilim adamları, aktivistler ve insan hakları savunucularının kutlama mesajlarıyla gündeme taşıyarak, kamuoyunun dikkatini çekmek istiyoruz” denildi.

PROF. DR. İLHAM TOHTİ KİMDİR ?

25 Ekim 1969 tarihinde Atuş ilçesinde doğdu. Çin’in başkenti Pekin’deki Milletler Üniversitesi’nde ekonomi profesörü. 2005 yılında Uygur Online internet sitesini kurdu. Bu sitede Pekin’in Uygur Türklerine karşı uyguladığı asimilasyon politikalarını eleştiren yazılar yazdı. Site, 15 Mayıs 2008 tarihinde Pekin yönetimi tarafından kapatıldı. İlham Tohti, hayatının her safhasında Uygur Türklerinin büyük ölçüde haksızlığa ve ayrımcılığa maruz kaldığını dile getiriyordu. 2009 ve 2011 yıllarında iki kez gözaltına alındı. Eylül 2011’de Pekin’de öğretim görevlisi olarak çalıştığı MilletlerÜniversitesi’nde ders vermesi engellendi. Bilgisayarları, cep telefonları ve akademik çalışmalarına el konuldu. Onlarca kez gözaltına alındı, defalarca sorgulandı. Hatta Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) İndiana Üniversitesinde bir yıl ekonomi ders vermesi için teklif aldı. Bunun için bütün evraklarını tamamlayan Tohti kızıyla birlikte 2 Şubat 2013 tarihinde Pekin Havalimanından 08.45’te uçağa binmek üzere son kontrolden geçerken uçağa binişi engellendi. Hiçbir gerekçe gçsterilmeksizin gözaltına alındı. Uzun süre sorgulandı. Gözaltına alındıktan sonra Urumçi’de çıkarıldığı mahkemede ömür boyu hapis cezasına çarpıtıldı.

Avrupa Birliği Dışişleri Yüksek Komiseri Catherine Ashton, kararın gayrimeşru olduğunu ilan ederek sert tepki göstermesine rağmen,2017yılından beri ailesiyle görüştürülmeyen ve bütün mal varlığına el konulan Prof. Dr. İlham Tohti’nin nerede olduğu hala bilinmiyor. Tohti dünya kamuoyunda hak ve özgürlüklerle mücadele eden bir aktivist olarak biliniyor. 1975 Nobel Barış Ödülü sahibi Rus Andrey Sakharov’un adını taşıyan ödül, üç sene önce doğum günü olan 25 Ekim 2019 tarihinde Avrupa Parlamentosunda düzenlenen törenle parlamento başkanı David Sassoli tarafından İlham Tohti adına kızı Cevher İlham’a takdim edildi.

Parlamenterler tarafından dakikalarca alkışlanan Cevher İlham yaptığı konuşmada, babasıyla en son 2017’de görüşebildiklerini, bu nedenle hayatta olup olmadığını bile bilmediklerini ifâde ederek, “babamın bu ödülü aldığından dahi haberi yok” dedi.